“Αρχαία ελληνική γλώσσα”: Υπερηφάνεια και αδιαφορία
(Του Ευάγγελου Ζαχαράκη κλασικού φιλολόγου)
Υπερηφάνεια και δέος είναι τα συναισθήματα που με διακατέχουν, όταν βλέπω τον Ζισκάρ Ντεστέν ν’ απαγγέλει σε αρχαία ελληνική διάλεκτο στους εταίρους της Ευρωπαϊκής Ενωσης αποσπάσματα από τον “Επιτάφιο” του Θουκυδίδη.
Ντροπή και προβληματισμό αισθάνομαι όμως όταν αντικρίζω τους μελλοντικούς ταγούς αυτής της χώρας, τους μαθητές ν’ αρνούνται περιφρονητικά την επαφή με την αρχαία ελληνική σκέψη.
Στις φετινές Πανελλήνιες Εξετάσεις, 35.000 περίπου υποψήφιοι για τα Πανεπιστήμια της χώρας κλήθηκαν να εξεταστούν στο μάθημα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Καλούμενοι ν’ απαντήσουν σε απλά ερωτήματα που αφορούσαν στον “Επιτάφιο” του Θουκυδίδη, μόνο το 13,5% κατάφερε να επιτύχει βαθμολογία, υψηλότερη του 15, ενώ το 57% κινήθηκε κάτω από την βάση. Παρόμοια είναι η εικόνα και στην Β’ τάξη του Λυκείου όπου οι μαθητές όλων των κατευθύνσεων εξετάστηκαν στο μάθημα με ελάχιστα τα άριστα γραπτά και πολλά κάτω του 10.
Ακόμη περισσότερη ανησυχία όμως προκαλεί η άποψη που τρέφουν οι περισσότεροι μαθητές για το μάθημα των αρχαίων ελληνικών. “Γιατί να διδάσκομαι αρχαία; Δεν θα μου χρησιμεύσουν σε τίποτα στο μέλλον” υποστηρίζουν οι περισσότεροι.
Πολλοί θεωρούν απώλεια χρόνου τη διδασκαλία του μαθήματος, ειδικά όσοι στοχεύουν σε σχολές της νέας τεχνολογίας. Ετσι, το μάθημα αντιμετωπίζεται με απαξίωση και απόρριψη, ενώ αποσιωπούνται ή δεν καθίστανται αντιληπτά τα οφέλη που μπορεί να αποκομίσει ο μαθητής μέσα από την ενασχόλησή του με τον αρχαίο ελληνικό λόγο.
Τα αρχαία ελληνικά δεν αποτελούν ξενόγλωσσο μάθημα με το οποίο μπορεί να εξοικειωθεί κάποιος μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα.
Η προφορική ή γραπτή παραγωγή αρχαίου ελληνικού λόγου είναι μια διαδικασία που απαιτεί πολύχρονη και επίπονη ενασχόληση με το αντικείμενο προκειμένου να επιτευχθεί.
Δεν είναι όμως αυτός ο στόχος. Δεν μαθαίνουμε να μιλάμε αρχαία ελληνικά, δεν θα συναντήσουμε σίγουρα κάποιο πρόγονό μας, ώστε να πρέπει να συνεννοηθούμε μαζί του.
Η επαφή με την αρχαία ελληνική γλώσσα είναι παράθυρο στο αρχαίο ελληνικό μεγαλείο. Αποτελεί πρόσβαση στα διανοήματα, τις αρχές, τα συναισθήματα και τον ηθικό πλούτο του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Είναι η επαφή με το πνεύμα των ανθρώπων που πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια χάραξαν μια λαμπρή πολιτισμική πορεία που αποτελεί για τους μεταγενέστερους αντικείμενο θαυμασμού και μίμησης. Είναι μια ευκαιρία αυτοβελτίωσης και ανάπτυξης μέσω της μελέτης του παρελθόντος. Είναι τρόπος ζωής.
Ο αρχαίος ελληνικός λόγος με την πολυπλοκότητα και τον λεξιλογικό πλούτο που διαθέτει, αποτελεί ένα πεδίο γοητευτικής εξερεύνησης που θέλγει κάθε αποφασισμένο να μυηθεί και να διεξέλθει τα δαιδαλώδη μονοπάτια του. Η προσπάθεια αποδόμησής του, το “ξεκλείδωμα” των νοημάτων και των γλωσσικών γρίφων, το διερευνητικό “ταξίδι” σ’ ένα λεκτικό “ωκεανό”, οξύνει το νου και την φαντασία, διαμορφώνει τρόπο σκέψης και κριτικής, ηρεμεί και τονώνει.
Και όμως, ο τεράστιος αυτός πλούτος αντιμετωπίζεται σήμερα από τους μαθητές με αδιαφορία και απαξίωση. Η επαφή τους με το μάθημα από την πρώτη τάξη του Γυμνασίου με τον τρόπο που γίνεται μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια, κρίνεται εντελώς ανεπιτυχής.
Το παιδί, στην ηλικία αυτή δεν διαθέτει την ωριμότητα και την κατάλληλη ψυχοσύνθεση που θα του επιτρέψει να αντιμετωπίσει με ενδιαφέρον και ζήλο τα αρχαία ελληνικά, έτσι όπως τουλάχιστον παρουσιάζονται στα σχολικά βιβλία.
Η πρώτη επαφή του με τον αρχαίο ελληνικό λόγο θα πρέπει να είναι αναγνωριστική και ομαλή με στόχο να προσελκύει τον μαθητή και όχι να του παρουσιάζει ψυχρούς γραμματικούς τύπους και άχρωμους συντακτικούς κανόνες. Ταυτόχρονα ο ρόλος του φιλολόγου δεν περιορίζεται μόνο στο συγνό διδακτικό μέρος.
Ο καθηγητής είναι εκείνος που μυεί σταδιακά το μαθητή στα μυστικά της αρχαίας ελληνικής γλώσσας και γραμματείας εξάπτοντας το ενδιαφέρον, τροφοδοτώντας την διάθεσή του για έρευνα, θέτοντας προοπτικές και στόχους. Είναι αυτός που κάνει το μαθητή ν’ αντιμετωπίζει με σεβασμό και αγάπη το αντικείμενο και να αισθάνεται υπερηφάνεια γι’ αυτό που δημιούργησαν οι προγόνοι του.
Δεν είναι τυχαίο που όλοι σχεδόν οι λαοί και μάλιστα οι πνευματικοί και πολιτικοί τους ιθύνοντες τρέφουν βαθύτατη εκτίμηση και στέκονται ευλαβικά με θαυμασμό μπροστά στο αρχαίο ελληνικό δημιούργημα.
Δεν είναι τυχαίο που το συγγραφικό έργο του Θουκυδίδη, χιλιάδες χρόνια μετά, γίνεται σημείο αναφοράς σε συζητήσεις πολιτικού, κοινωνικού, οικονομικού και στρατιωτικού περιεχομένου.
Δεν είναι ακόμη τυχαίο το ότι η αρχαία ελληνική γλώσσα , αλλά και η νέα ελληνική που αποτελεί προέκτασή της, κατέχει περίοπτη θέση στην παγκόσμια γλωσσολογική επιστήμη.
Γι’ αυτή την γλώσσα θα πρέπει να αισθανόμαστε υπερηφάνεια αλλά και ευθύνη συνειδητοποιώντας πως η διαφύλαξή της συνεπάγεται την πολιτισμική μας ακεραιότητα και αντιλαμβανόμενοι πως η καλλιέργειά της αποτελεί την ασφαλέστερη θωράκιση του έθνους μας μέσα σε καιρούς επικίνδυνων ανακατατάξεων και αλλαγών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου